Vanaf 1 januari 2025 zal het CABR-archief openbaar worden, het archief over politiek foute Nederlanders in de oorlog. Het archief bevat informatie over ongeveer 300.000 personen van wie zo’n twintig procent daadwerkelijk werd veroordeeld. Kilometers mappen vol informatie over verraders, Jodenjagers, vrijwillige Oostfrontsoldaten en nog veel meer.
Er is veel toegedekt in Nederland. Niet alleen door slachtoffers die vanwege de pijn en het verdriet niet meer over de oorlog konden en wilden spreken, maar ook door daders en hun families is er gezwegen. Kinderen van politiek foute Nederlanders hebben te maken gehad met pesterijen, met uitsluiting, en nu zijn velen van hen bang voor de gevolgen van de openbaarmaking van de misdaden van hun ouders of grootouders waarvoor ze nooit en te nimmer verantwoordelijk mogen worden gehouden. Toch zullen ze niet de enigen zijn die gevolgen zullen ondervinden van de openbaarmaking van de archieven.
Zelf ging ik een aantal jaren geleden op zoek naar gegevens over het verraad van oudoom Carel Minco (zie bovenstaande foto) en zijn gezin in Groningen. Ik deed een aanvraag bij het Nationaal Archief en omdat mijn onderzoek een familielid betrof, kreeg ik toestemming om het CABR archief in te zien van een Groninger politieagent. Ik zal die ochtend in Den Haag niet snel vergeten. Wat ik te lezen kreeg was misselijkmakend. Ik noteerde een aantal passages.
Jacob van der S., hoofdwachtmeester, hoofdrechercheur der staatsrecherche, bijgenaamd Joopie, vroeger politieagent, halfslachtig figuur, onbetrouwbaar, heeft zich zeer uitgesloofd bij de arrestatie van Joden. Hij was een korte, dikke kerel met kromme benen, droeg altijd een stoffen pet en een korte leren jas.
Van der S. is een zeer slechte kerel, vooral tegenover de Joden. Doordat ik vlak bij hem woonde heb ik meermalen gezien dat hij karren vol goederen van Joden (kleren, schoenen, levensmiddelen enz.) bij hemzelf in huis bracht. Hij had daarvoor zelfs een knecht in zijn dienst.
Nadat ik vele verklaringen had gelezen over zes verschillende arrestaties vond ik eindelijk iets over mijn familie.
Van der S. heeft zijn medewerking verleend aan de SD bij verschillende acties in de gemeente Groningen, waarbij verschillende arrestaties werden verricht. Onder andere werden de joodsche families Minco en Cats mede door hem gearresteerd. Deze families waren ondergedoken bij Christaan Wisman, geboren te Woldendorp 22 juli 1886 wonende Padangstraat 66b.
Het was confronterend om te lezen. Door de grote hoeveelheid getuigenverklaringen over de verschillende zaken stapelde zich het bewijs op tegen deze foute politieman.
Ten slotte vond ik nog een klein handgeschreven kaartje met een gratieadvies van de Hoge Raad. De eerste twee gratieverzoeken uit 1948 en 1951 waren afgewezen.
10 september 1954
De Hoge Raad der Nederlanden heeft de eer het volgende advies uit te brengen op het verzoek van mevrouw M. van der S. tot gratie van de aan haar echtgenoot opgelegde straf, nader omschreven in het adviesformulier van den Procureur-Generaal bij dezen Raad.
De Raad verenigt zich eenparig met het advies van den Procureur-Generaal, daarbij nog in aanmerking nemend het gunstig oordeel van de gevangenisleiding, en moge derhalve aan Uwe Majesteit eerbiedig een goedgunstige beschikking in overweging geven.
Dit soort teksten zijn straks voor iedereen in te zien. Ik denk dat het goed is dat er openheid komt over de wijze waarop mensen hebben gehandeld en of en hoe ze daarvoor zijn gestraft. Misschien helpt het ons verder als samenleving en kunnen we meer van de oorlog begrijpen. Het is belangrijk om de geschiedenis in de bek te kunnen kijken, al zal het velen pijn doen, nabestaanden van daders en van slachtoffers.
