Afgelopen week hebben klein- en achterkleinkinderen van Geurt Kreuze het voormalig kampterrein van kamp Westerbork bezocht. In het najaar van 1942 was hun (over)grootvader Geurt ook op deze plek geweest: hij bracht bouwmaterialen vanuit het nabijgelegen dorp Hooghalen naar het kamp.
Op een dag liet Geurt aan ene Simon Bachrach een foto van diens verloofde zien. Ze maakten een praatje, en plots vraagt Geurt aan hem: “Zou je uit dit kamp willen?” Simon dacht na, en antwoordde: “Alleen als mijn twee broers ook weg mogen.” Geurt ging hiermee akkoord en maande Simon de volgende keer dat hij spullen zou brengen, klaar te staan. Op die bewuste dag gaf Geurt Simon een pet en een overall, die onder kalk zaten: hij moest doorgaan voor een stukadoor. Geurt slaagde erin hem een lift te geven naar het station van Beilen, zette hem daar af en een paar dagen later volgden de broers van Simon. Een voor een, want er was maar één zitplaats.
Ook een andere gevangene, Jacques Wallage, wilde een poging doen uit het kamp te ontsnappen. Hij wist dat hij gedeporteerd zou worden, maar hij vroeg aan kampcommandant Gemmeker of hij misschien toch mocht wachten op zijn vrouw. Deze tijdwinst gaf hem de gelegenheid om Geurt Kreuze te benaderen. Een week later trok Jacques een jasje aan over zijn verplicht zichtbare gele Davidster, en passeerde als bijrijder met een blijkbaar overtuigende Hitlergroet de bewakers.
Ook hierna zijn nog verschillende kampgevangenen erin geslaagd met hulp van Geurt uit het kamp te vluchten. Ook een enkele Marechaussee, die de uitgang bewaakte, heeft hieraan meegewerkt. Geurt werd meermaals gewaarschuwd voor het gevaar dat hij liep, maar hij wilde toch nog iemand uit het kamp halen. Dit werd zijn laatste poging. Geurt was verraden en werd bij de uitgang gearresteerd.
Na in het Huis van Bewaring in Assen te hebben gezeten, kwam hij in verschillende kampen terecht, zowel in Nederland als in Duitsland. Op 31 mei 1945 stierf Geurt Kreuze in Bergen-Belsen, dat net daarvoor op 15 april 1945 door de Engelsen was bevrijd.
In 2005 kreeg Geurt Kreuze postuum een Yad Vashem onderscheiding uitgereikt, die door zijn kinderen in ontvangst werd genomen. De intussen ingelijste penning met de bijbehorende oorkonde en foto van Geurt zijn nu aan het Herinneringscentrum overhandigd. Met behulp hiervan kan het verhaal van de moedige Geurt Kreuze worden blijven verteld.
Guido Abuys
Conservator Herinneringscentrum Kamp Westerbork
