Afgelopen week hebben klein- en achterkleinkinderen van Geuchien Kreuze het voormalig kampterrein van kamp Westerbork bezocht. In het najaar van 1942 was hun (over)grootvader Geuchien ook op deze plek geweest: hij bracht bouwmaterialen vanuit het nabijgelegen dorp Hooghalen naar het kamp.
Op een dag liet Geuchien aan ene Simon Bachrach een foto van diens verloofde zien. Ze maakten een praatje, en plots vraagt Geuchien aan hem: “Zou je uit dit kamp willen?” Simon dacht na, en antwoordde: “Alleen als mijn twee broers ook weg mogen.” Geuchien ging hiermee akkoord en maande Simon de volgende keer dat hij spullen zou brengen, klaar te staan. Op die bewuste dag gaf Geuchien Simon een pet en een overall, die onder kalk zaten: hij moest doorgaan voor een stukadoor. Geuchien slaagde erin hem een lift te geven naar het station van Beilen, zette hem daar af en een paar dagen later volgden de broers van Simon. Een voor een, want er was maar één zitplaats.
Ook een andere gevangene, Jacques Wallage, wilde een poging doen uit het kamp te ontsnappen. Hij wist dat hij gedeporteerd zou worden, maar hij vroeg aan kampcommandant Gemmeker of hij misschien toch mocht wachten op zijn vrouw. Deze tijdwinst gaf hem de gelegenheid om Geuchien Kreuze te benaderen. Een week later trok Jacques een jasje aan over zijn verplicht zichtbare gele Davidster, en passeerde als bijrijder met een blijkbaar overtuigende Hitlergroet de bewakers.
Ook hierna zijn nog verschillende kampgevangenen erin geslaagd met hulp van Geuchien uit het kamp te vluchten. Ook een enkele Marechaussee, die de uitgang bewaakte, heeft hieraan meegewerkt. Geuchien werd meermaals gewaarschuwd voor het gevaar dat hij liep, maar hij wilde toch nog iemand uit het kamp halen. Dit werd zijn laatste poging. Geuchien was verraden en werd bij de uitgang gearresteerd.
Na in het Huis van Bewaring in Assen te hebben gezeten, kwam hij in verschillende kampen terecht, zowel in Nederland als in Duitsland. Op 31 mei 1945 stierf Geuchien Kreuze in Bergen-Belsen, dat net daarvoor op 15 april 1945 door de Engelsen was bevrijd.
In 2005 kreeg Geuchien Kreuze postuum een Yad Vashem onderscheiding uitgereikt, die door zijn kinderen in ontvangst werd genomen. De intussen ingelijste penning met de bijbehorende oorkonde en foto van Geuchien zijn nu aan het Herinneringscentrum overhandigd. Met behulp hiervan kan het verhaal van de moedige Geuchien Kreuze worden blijven verteld.
Guido Abuys
Conservator Herinneringscentrum Kamp Westerbork
