Alweer 26 jaar geleden bezocht kampoverlevende Martha Simons het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Tijdens haar bezoek sprak ik met haar in het kader van onderzoek naar de bevrijding van kamp Westerbork. Ze was niet lang na de oorlog met haar man Erich Jonas, met wie ze samen in kamp Westerbork zat, geëmigreerd. Erich was intussen overleden. Martha woonde in San Francisco. Ze wilde graag het contact met het Herinneringscentrum voortzetten en we wisselden contactgegevens uit. In 2012 overleed ook zij.
Twee maanden geleden kwam ik in contact met dochter Vivian. Ze had de documenten van haar ouders doorgenomen. Haar in 2012 overleden moeder had de spullen in een doos bewaard. Al rommelend in de stapel documenten vond ze mijn visitekaartje en wist me vervolgens online snel te vinden. Ze wilde met haar echtgenoot, dochter en schoonzoon een bezoek aan Europa brengen om belangrijke plekken in het leven van haar ouders te bezoeken: hun geboorteplek Keulen, hun woonplaats Amsterdam en kamp Westerbork waar zij verbleven van september 1943 tot en met juni 1945.
We maakten een afspraak voor eerste Paasdag. Het was nog rustig in het museumcafé, dus we zochten er een plekje. Vivian opende meteen de map die ze bij zich had en liet mij de topstukken zien: een verjaardagskaart met tekening, een albumpje met nog meer tekeningen, een foto en vele documenten. Ik was ontroerd bij het zien van al deze bijzondere stukken en het was mooi eindelijk het gezicht van Erich te zien. Ik vertelde haar over de tekenaars Werner Löwenhardt en Hans Margules. De namen op de verjaardagskaart van de afwasgroep van de Grote Zaal zeiden haar niets. Na het doornemen van de documenten gaf Vivian aan dat ze graag de historische plek wilde bezoeken. Ik gaf haar een buskaartje en een plattegrond mee. Terug van het kampterrein zou ze zich weer melden bij de receptie en de schenkingsovereenkomst ondertekenen.
Enigszins ontdaan kwam ze twee uur later van het kampterrein terug, zoals ik begreep van de collega achter de receptie, die mij opbelde. Even later hoorde ik Vivians verslag. Terwijl ze over het kampterrein liep had ze tegen de anderen gezegd: ‘Daar is mijn vader’. Ze zag hem op een filmpje van de vliegtuigsloperij. Hij stond met andere mannen achter een tafel metaaldelen te sorteren. De dochter van Vivian was in schok. Ze had nog nooit bewegende beelden van haar te vroeg overleden opa gezien. Online vonden we het filmpje weer terug. Haar opa was nu ingekleurd en duidelijk herkenbaar. Nog steeds ontdaan vertrok het gezelschap weer. Wat mooi dat het verhaal van Erich Jonas door deze ontmoeting zowel voor zijn familie als voor het Herinneringscentrum extra kleur heeft gekregen.
Guido Abuys
Conservator Herinneringscentrum Kamp Westerbork
