De schenker is boekhandelaar en verzamelaar. Hij kwam bij ons langs om een originele briefkaart te geven. Het is een afscheidskaart in de trein geschreven, mogelijk een laatste levensteken. De kaart is moeilijk leesbaar, behalve de datum: 31-8-’43. Het cijfer 31 is driemaal onderstreept.
De kaart begint zo: ‘Lieve vrienden, we zijn op weg naar een onbekende bestemming en zitten op elkaar gepakt in een beestenwagen met ongeveer 40 mensen. Clara, Ger en Jack zijn bij ons. We zullen proberen het beste ervan te maken (…) Straks zijn we de grens over en weten we niet wat er met ons gebeurt. (…) Het wiebelt erg hier, we zitten op de grond.’ Dat de schrijver last van het wiebelen van de trein heeft, is duidelijk aan het handschrift te zien. De briefkaart is ondertekend door Selien en Ger, met een verzoek deze op de post te doen.
Vijf namen. Vijf voornamen. Wat zijn de achternamen van deze personen? Wat is hun relatie? Wat is hun achtergrond en wat was hun lot?
Clara, Ger en Jack zijn aan de hand van onze database en de transportlijsten vrij snel te vinden. Het gaat om vader, moeder en een kind. Deze laatste is Jack Dreese, geboren in 1934 in Amsterdam. Het gezin woonde in de Rivierenbuurt. Samen met zijn ouders is Jack tijdens de grote juni-razzia in 1943 opgepakt en naar kamp Westerbork gestuurd.
Met Selien en Ger heb ik meer moeite. Ik kom de naam Selien nergens tegen, niet in onze database en niet op de transportlijsten. Misschien vind ik met de roepnaam Ger een raakvlak. Samen met collega José Martin komen we op vier opties, maar we zien niet gelijk een verband. De adressen liggen te ver uit elkaar. Dus waarschijnlijk zijn het geen buren of vrienden. José denkt dat ze misschien familie van elkaar zijn. De moeder van Jack en de vrouw van een van de vier Ger’s blijken zussen te zijn. Selien blijkt Sara Berlijn-Polak te heten en haar man Gerrit Berlijn. We hebben van beiden zelfs een foto en nu dus ook een laatste teken van leven.
Alle vijf zitten ze dus in dezelfde wagon op weg vanuit kamp Westerbork naar het Oosten. Wij weten de eindbestemming: vernietigingskamp Auschwitz. Bij aankomst worden de mannen van hun vrouwen en kind gescheiden. Geen van allen overleeft de oorlog.
Dankzij de geschonken briefkaart komen de vijf weer onder de aandacht. Dankzij het onderzoek blijft de briefkaart niet anoniem en krijgt dit document ook een naam en een gezicht.
Guido Abuys
conservator Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Foto: Jan Louis van den Oever
