Het is een briefje, verfomfaaid , tussen A5 en A4-formaat, gedateerd op 3 oktober 1942. Het is aan één kant beschreven met potlood. Plaats van schrijven is Haarlem. De schrijfster is Ro Jacobson-Bierman.
‘Beste familie,Op vrijdagavond om 11 uur ben ik gehaald, een razzia voor gezinnen, waarvan de Haarlemmer mannen in het kamp zijn. We zitten alleen in de Smedestraat en worden doorgevoerd (…).’
Als ik deze datum ergens zie, moet ik altijd denken aan de omsingeling van de Joodse werkkampen door de Grüne Polizei en de wegvoering van honderden mannen, te voet met een vrachtauto of trein naar kamp Westerbork. Ze kwamen uit alle delen van Nederland, maar vooral uit het Oosten en het Noorden van het land. Abraham, de man van Ro, zat in zo’n werkkamp.
Werkkampen
Het waren vooral die werkverschaffingskampen waar de omstandigheden zwaar waren. Werkloze Joden moesten de plekken van niet-Joden invullen. Het begon in januari 1942. De eerste mannen kwamen uit Amsterdam. Gevolgd door een tweede golf in het voorjaar. Vervolgens kwamen ze uit alle delen van het land om zich bezig te houden met het graven van kanalen, het aanleggen van wegen, het vrijmaken van bosgronden en het omkeren van grondlagen.
Amsterdam
De grootste groep bevond zich in de zogenaamde dag- en nachtkampen, een kleinere groep was gegroepeerd in kampen en werkplekken rond of in Amsterdam. De mannen die in deze ‘kampen’ werkten mochten 's avonds naar huis.
Maar ook zij werden op 3 oktober verrast. Net als de familieleden van alle andere Joodse dwangarbeiders. Ro schreef: ‘Gisteravond kon ik niet vermoeden dat dit een afscheid zou zijn.’
Kamp Westerbork
Echtparen zagen elkaar na soms maanden weer terug in kamp Westerbork. Gezinnen werden herenigd. Waarschijnlijk overkwam dit ook schrijfster van het briefje, Ro Jacobson-Bierman en haar man Abraham, in een van de grote woonbarakken in het kamp, in een barakstraat of op de centrale weg. Veel kans om bij te praten of om elkaar even vast te houden, hebben ze nooit gehad. Ze werden gescheiden doorgestuurd. Ro op 5 oktober en Abraham op 9 oktober. Daar in Auschwitz heeft Abraham zijn Ro nooit meer gezien.|
Ro werd bij aankomst in Auschwitz op 8 oktober 1942 direct vergast. Abraham werd vermoord op 31 januari 1943.
Guido Abuys
conservator Herinneringscentrum Kamp Westerbork
