Welke Molukse kinderen werden gefotografeerd door de bekende fotograaf Maria Austria?

donderdag, 20 maart 2025

Op 22 maart 1951, zaterdag 74 jaar geleden, arriveerden de eerste Molukkers in kamp Westerbork. De naam van het voormalige doorvoerkamp werd veranderd in Schattenberg. Een dag eerder waren de eerste groep KNIL-militairen en hun gezinnen in Rotterdam aangekomen met het schip Kota Inten. In totaal zouden 12.500 Molukkers naar Nederland komen, meer dan 3.000 van hen kwamen in Schattenberg te wonen. Hoewel hun verblijf tijdelijk zou zijn, vertrokken de laatste gezinnen pas in 1971. Hiermee werd de Molukse bewoningsgeschiedenis de langste van het kamp.

In maart 1952 bezocht de bekende Joodse fotograaf Maria Austria (1915-1975) Schattenberg. In dezelfde barakken hadden haar moeder, haar broer en haar zus tijdens de Holocaust vastgezeten. Haar moeder en haar broer overleden in Bergen-Belsen en in Tröbitz. De drie kleine dochters van haar broer overleefden de oorlog, evenals haar zus.

Austria was zelf in 1937 uit Wenen naar Amsterdam gevlucht, waar ze in 1942 onderdook. Ze was stellig: “Ze moeten me komen halen, vrijwillig ga ik niet achter tralies of prikkeldraad.” Vanuit haar onderduikadres hielp zij mee in het verzet, onder andere door paspoorten te vervalsen.

Na de bevrijding fotografeerde ze de aankomst van de laatste gevangenen uit Westerbork in Amsterdam. Ze had vooral aandacht voor de weinige spullen die ze uit het kamp mee hadden kunnen nemen.

35 foto’s
De precieze reden van Austria’s bezoek aan Schattenberg is niet bekend. Een kleine selectie van haar foto's staan in het boek Maria Austria – Fotobiografie dat Martien Frijns schreef en samenstelde. “Ze maakte in totaal 35 foto’s. Wat opvalt is dat op veel foto’s kinderen te zien zijn. Wellicht dacht ze hierbij aan twee van de drie dochters van haar broer die in Westerbork hadden vastgezeten?”

Op een van de foto’s staat een groep jongens voor een barak. Hierin is duidelijk de hand van Austria te zien. Martien Frijns: “Ze wist in enkele woorden de kinderen zover te krijgen dat ze enthousiast voor de camera kwamen staan.”

Geschiedenissen samengebracht
Het Herinneringscentrum hoopt meer informatie over de achtergrond van de foto’s te achterhalen. Te beginnen met de foto van de groep jongens.

Directeur Bertien Minco: “Maria Austria was een topfotograaf, op wie de Holocaust een grote impact heeft gehad. Door haar foto’s van Molukkers in Schattenberg brengt zij deze grote geschiedenissen van Westerbork samen. We weten alleen niet wat de gelegenheid was en wie zij allemaal voor haar lens had. We hopen dat oud-Schattenbergers ons hier meer over kunnen vertellen.”

Weet u meer?
Het Herinneringscentrum is erg benieuwd of mensen meer weten van het bezoek van Maria Austria in 1952 aan kamp Westerbork, destijds Schattenberg, en welke personen op de foto staan. Reacties kunnen per mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Foto: Maria Austria/MAI