Onthulling verzetsgraf en crematorium

zaterdag, 27 oktober 2018

Het Verzetsgraf en de plek waar in de oorlogsjaren het crematorium van kamp Westerbork stond, zijn vanaf heden beter zichtbaar. De markering van deze onbekende, maar belangwekkende plekken vond plaats in het kader van het Jaar van Verzet. Ruim 200 mensen, waaronder veel nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders, waren aanwezig bij de onthulling vandaag.

Crematorium en verzetsgraf

Afgelopen maanden is een aantal ingrepen gedaan in het gebied waar tijdens de oorlogsjaren het crematorium stond. Door middel van grondaanduidingen en een silhouet van cortenstaal is de plek waar het crematorium stond gemarkeerd. Bovendien krijgt de bezoeker achtergrondinformatie en persoonlijke verhalen met betrekking tot het crematorium.

Het Verzetsgraf, gelegen achter het toenmalige crematorium, is aangepast. De plek waar in 1944 46 verzetsmensen, 2 represailleslachtoffers en 4 Joden werden gefusilleerd, is met grondaanduidingen weergegeven. Aan het einde van de fusilladeplaats staat een namenwand van cortenstaal met de namen van de 52 vermoorde en gecremeerde mannen die in de buurt van het crematorium werden begraven. Ook de namen van de 10 verzetsstrijders die op 20 september 1943 in Witten werden gefusilleerd en vervolgens in kamp Westerbork werden gecremeerd en begraven staan op deze namenwand. Alsmede de namen van 5 mannen en 1 vrouw die op 3 oktober 1944 in Zwolle werden geëxecuteerd en (pas) in februari 1945 in de nabijheid van kamp Westerbork in het geheim werden begraven.

Sprekers

Burgemeester Mieke Damsma ging kort in op het verzet tijdens de oorlog en de vraag waarom een plek als kamp Westerbork in het algemeen belangrijk is. Waarom zouden we moeten herdenken? Sietske Kemp-Smit vertelde over haar grootvader Lammert Zwanenburg. Lammert werd zonder enige vorm van proces gefusilleerd bij Kamp Westerbork. Haar moeder Wietske, die inmiddels overleden is, heeft jarenlang bij het Herinneringscentrum geijverd voor de plaatsing van een monument met daarop de namen. Dit is nu eindelijk gerealiseerd. Andere nabestaanden beschreven de dag als beklemmend en emotioneel, maar waren vooral dankbaar dat er nu een monument is.

Bankier van het verzet

Directeur Dirk Mulder vertelde over Iman Jacob van den Bosch, de noordelijke ‘bankier van het verzet’. Op 28 oktober 1944 werd hij gefusilleerd bij kamp Westerbork. Zijn kleinzoon Florens van den Bosch gaf later nog persoonlijke toelichting op ‘deze bijzondere man’. Kinderdirecteur Suus sprak de volgende woorden:

‘Als je in je leven maar een mens hebt kunnen helpen heb je iets onsterfelijks tot stand gebracht, want over de grenzen van je eigen leven heen blijft dit goede bestaan in degene die je hebt geholpen en diens omgeving; al is jouw naam in die kring al lang vergeten.’ Woorden die komen uit de brief die Iman Jacob van den Bosch aan zijn zoon Hilmar schreef in 1944.