In Memoriam: Ernst Verduin (1927-2021)
zondag, 12 december 2021
Op vrijdag 10 december overleed Ernst Verduin, oud-gevangene van kamp Westerbork en overlevende van Auschwitz, op 94-jarige leeftijd. Op talloze manieren heeft Ernst Verduin zich ingezet om het verhaal van de Holocaust te blijven vertellen en de herinnering aan zijn vermoorde familieleden levend te houden.
Als gastspreker deelde hij zijn persoonlijke geschiedenis met duizenden jongeren, sprak tijdens herdenkingen, gaf lezingen en interviews, begeleidde studentenreizen naar de voormalige kampen en zette zich tot op zeer hoge leeftijd vol overtuiging in om te blijven getuigen.
Voor het Herinneringscentrum Kamp Westerbork en het Landelijk Steunpunt Gastsprekers was zijn inzet onvermoeibaar. Hij zal zeer gemist worden. We wensen zijn dierbaren veel sterkte toe.
Ernst Verduin groeide op in een vrijzinnig, niet-religieus Joods gezin. In 1942 werden ze gedwongen te verhuizen van Bussum naar Amsterdam. Een half jaar later volgde arrestatie en kwam de familie via de Hollandsche Schouwburg in concentratiekamp Vught terecht. Daar leerde Ernst naar eigen zeggen hoe een concentratiekamp functioneerde en welke wetten er golden. Hij ontwikkelde er een overlevingsstrategie, het bleek een harde maar goede leerschool te zijn voor wat nog zou volgen.
Van kamp Westerbork naar Auschwitz, Monowitz – Auschwitz III, Gleiwitz en Buchenwald
In september 1943 werden de 16-jarige Ernst en zijn zus Wanda via doorgangskamp Westerbork naar vernietigingskamp Auschwitz gedeporteerd. "Direct na aankomst heb ik afscheid genomen van mijn zus... hand, kus, weg... Het was een heerlijke warme najaarsdag; we hoorden de leeuweriken zingen". Ernst werd geselecteerd voor de rij naar de gaskamer, maar wist zich op brutale wijze in de rij voor dwangarbeiders te manoeuvreren. Er volgde een tocht langs de kampen Monowitz – Auschwitz III, Gleiwitz en Buchenwald. In dit laatste kamp werd hij op 11 april 1945 bevrijd. Terug in Nederland werd Ernst herenigd met zijn moeder, die Ravensbruck overleefde. Het verdriet was immens toen bleek dat Wanda in Auschwitz was omgekomen, en dat vader op een onbekende plek was vermoord.
Sindsdien ging er geen dag voorbij zonder oorlog. Vertellen over zijn kampervaringen was voor Ernst zijn tweede natuur geworden. Ook in zijn manier van vertellen ontwikkelde hij een strategie: afstandelijk, geen emoties toelaten.”Ik wil anderen laten delen in wat ik beleefd heb en probeer een idee te geven van wat ik gevoeld heb. Tegelijkertijd druk ik juist mijn eigen gevoelens weg. Die paradoxale combinatie is mijn modus van overleving geworden”.
Humor, wijsheid en levenskracht
Dankzij deze gecreëerde afstand wist hij duizenden jonge mensen te bereiken en te raken met zijn herinneringen, en door zijn humor, wijsheid en levenskracht. Het vertellen over zijn ervaringen op scholen en universiteiten heeft Ernst Verduin tot op hoge leeftijd vol energie volgehouden. In januari 2020 las hij de eerste namen tijdens de herdenking De 102.000 Namen Lezen op het terrein van Kamp Westerbork.
Ernst Verduin is niet meer onder ons, maar blijft wel bij ons. Zijn herinneringen zijn op vele manieren vastgelegd, door hemzelf en door anderen. Als Herinneringscentrum Kamp Westerbork zullen we deze blijven delen.
