Het nieuwsberichtje van afgelopen week over een patiënt die dankzij een tweet binnen twee uur nog kon trouwen, deed me denken aan vergelijkbare ‘noodkreten’ uit kamp Westerbork. Destijds analoog, op papier, gericht aan de officier van justitie in Assen met het verzoek eerder te mogen trouwen dan de daarvoor gestelde wettelijke termijn. Ontroerende briefjes, ondanks de formele taal die wordt gebruikt. En blijkbaar zag de officier van justitie ook de noodzaak van een snel besluit: de meeste komen al de dag later ondertekend retour. Er kon getrouwd worden, voordat men op transport ging.
De eerste keer dat ik een dergelijk klein wit papiertje las, bekroop me een dubbel gevoel. Het was een heel bijzonder teken van leven, een wanhopige poging om samen te blijven. Noodzaak of liefde, de afsluiting van een lange verloving of een spontaan besluit ingegeven door de omstandigheden: de formele taal van de verzoeken laat daarover niets los: ‘Aangezien ondergeteekenden opgeroepen zijn voor werkverruiming in Duitschland, is het voor hun van het grootste belang, dat hun huwelijk zoo spoedig mogelijk wordt voltrokken.’
David en Jettie
Door alle documenten, maar ook door een foto kan het huwelijk van de 22-jarige David Blom en 18-jarige Henriette -Jettie- Gobitz uit Amsterdam worden gereconstrueerd. Zij stuurden ook zo’n verzoek naar Assen. Jettie was half juli 1942 in kamp Westerbork aangekomen, haar verloofde kwam uit het werkkamp Gijsselte. De ondertrouw in Amsterdam is op 20 juli, de officiële afkondiging op 25 juli, de akte uitgeschreven op 12 augustus.
Officiële toestemming
David en Jettie hebben dan al bijna een week de toestemming van de officier van justitie binnen. Ook krijgen ze een officiële goedkeuring van hun ouders. Die van vader Willem Blom is terug te vinden in de gemeente Vlagtwedde, die van vader Mozes Gobitz in de gemeente Weststellingwerf. Verblijven zij dan in werkkampen in het noorden? Want de moeders Roosje Blom-Berlijn en Dina Gobitz-Wagenaar laten hun toestemmingen op hetzelfde moment vastleggen in Amsterdam.
Huwelijksfoto
De ouders zijn er in ieder geval niet bij op het moment dat David en Jettie elkaar op 24 augustus 1942 in kamp Westerbork het ja-woord geven. Voor de familie thuis wordt een huwelijksfoto gemaakt, staand voor een wit doek opgehangen aan een van de barakken. Jettie draagt anjers als bruidsboeket, een daarvan bedekt de ster op het pak van David. Het is een indringende foto, vooral in de wetenschap dat beiden een week later op transport zijn gesteld naar het oosten. Niet naar de werkverruiming, maar naar Auschwitz. Daar wordt Jettie na aankomst vermoord, David bezwijkt ergens in de jaren daarna op een onbekende plek in Midden-Europa.
Er zijn vast meer huwelijksfoto’s gemaakt in kamp Westerbork, want in het kamp zijn honderden huwelijken voltrokken. En misschien ook nog wel evenzovele uiteindelijk niet, omdat het aanstaande bruidspaar geen uitstel kreeg, omdat de papieren te laat binnenkwamen of omdat toestemming niet meer verleend kon worden door een inmiddels gedeporteerde ouder. Dat David en Jettie konden trouwen en een foto daarvan konden opsturen naar Amsterdam, is voor de overlevende familieleden in ieder geval een beetje troost: een laatste teken van leven en liefde. Een aantal jaren geleden mocht ik de foto in onze database aan de namen van David en Jettie toevoegen. En ik ben dankbaar dat ik de nabestaanden het verhaal van David en Jettie in kamp Westerbork kon teruggeven.
