In de al meer dan dertig jaar dat ik werkzaam ben voor het Herinneringscentrum Kamp Westerbork heb ik vele kamp overlevenden mogen ontmoeten en spreken. Een van hen was Sera (Helena) Schoenmaker-Copoloviciu (1927-2023). We wisselden regelmatig contact met elkaar uit. Het was geen eenrichtingsverkeer. Aan mij kon ze haar verhaal kwijt. Ik kon haar van alles vragen. De geschiedenis van kamp Westerbork was en bleef onze binding.
Als dochter van een Roemeens-Joodse vader overleefde Sera de concentratiekampen Ravensbruck en Bergen-Belsen. In dit laatste kamp moest ze afscheid nemen van haar moeder. Het was al aan het einde van de oorlog. Ze hoopte haar vader en broer nog in leven te zullen aantreffen. Ze had beide mannen sinds het vertrek uit kamp Westerbork op 5 april 1944 niet meer gezien. Want Sera werd met haar moeder gedeporteerd naar Ravensbruck, terwijl haar vader en broer in dezelfde trein, maar in een andere wagon richting Buchenwald gingen. Ergens onderweg splitste de trein zich. Een teken van leven kreeg Sera nooit meer. Enige jaren na afloop van de oorlog kreeg zij een bevestiging van het Rode Kruis dat zij alleen op de wereld was.
Toen ik Sera leerde kennen woonde ze al jaren in het Drentse. Ze behoorde tot de weinige overlevenden die aanwezig waren bij de onthulling van het nationaal Monument in 1970. Ook het jaar erop bezocht zij de gebogen rails. Het was 4 mei, dodenherdenking. Er was niets georganiseerd. Plukjes mensen stonden verspreid langs het monument. De wijzers op het horloge om de pols bepaalden het moment van stilte. Ieder voor zich. Voor een andere aanwezige, Manja Pach, was dit moment de aanleiding om zich in te zetten voor de totstandkoming van een Herinneringscentrum, dat twaalf jaar later werd gerealiseerd. Sera bleef ook daarna - op 4 mei - de plek trouw bezoeken.
In de jaren negentig liet ze haar verhaal voor het eerst vastleggen. In 2010 deed ze dat nog eens over voor de camera. Het deed haar - naast het kunnen vertellen van haar eigen verhaal - goed dat het verhaal van haar ouders en haar broer ook werden doorverteld. Zij waren immers de reden van haar binding met de plek van het voormalige kamp. Ook nu Sera afscheid van ons heeft genomen zal onze binding blijven en zal ik, zolang ik leef, haar blijven herinneren als een lieve bescheiden vrouw met een bijzonder en gruwelijk verleden.
Guido Abuys
Conservator Herinneringscentrum Kamp Westerbork
