Eindelijk is het zover. Vandaag mocht ik een bijzonder object in ontvangst nemen: de kapstok van Ruth David. Vanuit Canada schreef de op 28 oktober in kamp Westerbork geboren Ruth: ‘WHAT A HAPPY ENDING TO A LANG VERHAAL. DE POESJES ZYN WEER THUIS GEKOMEN, IN SUCH A SPECIAL WAY.’
Ruth haar ouders waren Duits-Joodse vluchtelingen, die eind jaren dertig een veilig heenkomen zochten in Nederland. Eind oktober 1939 behoorden zij tot de eerste bewoners van het net geopende Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Vader Ernst - kok van beroep- kreeg een baantje in de centrale keuken als chef-kok en een woning aan de rand van het kamp. In dit huis bracht Ruth haar eerste levensjaren door. Voor de inrichting van de kinderkamer maakte een zestienjarige medebewoner uit het kamp een kapstokje met drie poesjes dienend als kleerhanger.
Het kapstokje verhuisde in 1943 naar een barak binnen het prikkeldraad van het kamp, achter de centrale keuken. Het gezin David kreeg als bevoorrechtte kampgevangenen 2 kamers ter beschikking. Kamp Westerbork was ondertussen een doorgangskamp geworden, maar zolang er kampgevangenen waren, hoefde het gezin David geen deportatie naar het Oosten te vrezen. Er moest immers gekookt worden.
Ruth maakt zelfs de bevrijding van het kamp mee. Haar vader kreeg niet lang daarna een baan aangeboden in het tot interneringskamp omgedoopte kamp Westerbork. Ernst David besloot voorlopig in zijn domein, de centrale keuken te blijven werken. Het gezin verhuisde weer naar een woning buiten het prikkeldraad. Ruth ging naar de lagere school in het dorp Hooghalen. Haar speelkameraadjes waren kinderen van personeel die in de aangrenzende huizen woonachtig waren en ook op deze school zaten.
Na de opheffing van het Interneringskamp in 1948 emigreerde het gezin David naar Canada. Ruth raakte langzamerhand uit beeld. Eind jaren negentig vroegen oud-klasgenoten van de lagere school in Hooghalen of wij contact met Ruth hadden. We wisten dat ze was geëmigreerd, maar elk spoor van leven ontbrak. Zo’n tien jaar geleden besloot ik een oproep te doen in onze nieuwsbrief. Een neef van Ruth in Engeland reageerde op het bericht en bracht mij met Ruth in contact. Ruth kwam zelfs met haar neef naar Nederland. Ze lieten zich interviewen en brachten allerlei foto’s en documenten mee. Ruth stuurde later vanuit Canada nog allerlei objecten toe, waaronder een eendje op wielen uit de speelgoedmakerij van het kamp.
De kapstok was echter nog steeds in gebruik. Als het voor Ruth zover was, zou ook dit bijzondere object aan de collectie van het Herinneringscentrum kunnen worden toegevoegd. Nu was het moment gekomen. Een filmploeg zou in opdracht van het Herinneringscentrum naar Canada afreizen om Ruths verhaal vast te leggen voor de toekomst. Het team wilde graag meewerken en nam de kapstok mee terug naar de plek waar hij was gemaakt.
Guido Abuys
Conservator Herinneringscentrum Kamp Westerbork
