Internet maakt tegenwoordig het zoeken naar verhalen van de slachtoffers van de Jodenvervolging steeds eenvoudiger. Dat merken wij ook. Want steeds vaker weet men Herinneringscentrum te vinden als mogelijke bron van antwoorden.
Of het nu gaat om informatie over aankomst in en deportatie uit het kamp van familieleden, de zoektocht naar het lot van bewoners van een nieuw gekocht huis of het controleren van gegevens voor monumenten en Stolpersteine: het aantal vragen groeit wekelijks nog gestaag.
En omdat ik weet hoe belangrijk het is om niet alleen zorgvuldig te zoeken, maar dat ook in een zo volledig mogelijk antwoord te verwerken, kost dat altijd per vraag toch wel even tijd. Want misschien staat er nog iets in de gegevens die we al wel in huis hebben, maar is het nog niet verwerkt in onze database Een Naam en een Gezicht. Of moet ik even inloggen bij de database van (Europese) collega-instellingen, die ook druk bezig zijn om al die ontoegankelijke dozen papier om te zetten naar een doorzoekbare database.
Zo maak ik dankbaar gebruik van onze toegang op de gegevens van het museum Kazerne Dossin in Mechelen, waarmee het lot van Nederlanders in België te traceren valt. Compleet met foto’s, gezinsgegevens en adressen op verschillende data. Of de database van de Gedenkstätte Flossenburg, waar ik soms hele bijzondere informatie vind over zowel Joodse slachtoffers als Sinti en Roma. Gevangenennummers, transporten tussen kampen, Effektkarten met een signalement – het verhaal wordt soms heel bijzonder.
Details
En dat moet ook. Want naarmate de tijd verstrijkt, zijn er steeds minder mensen die uit eigen ervaring weten hoe het zat. Hun verhalen zijn soms vastgelegd in dagboeken of na-oorlogse interviews en blijven zo voor de toekomst behouden. Maar in veel families werd niet over de oorlog gesproken en komt nu een volgende generatie met vragen over hun overgrootouders en verdere familie. Omdat de details van hun leven niet zijn doorverteld, niet zijn vastgelegd. Details die ik door vasthoudend speuren en blijven zoeken deels weer kan aanvullen, zodat deze vragenstellers het verhaal kunnen doorgeven. Aan familie, aan vrienden, aan iedereen die het maar wil en moet weten.
Zoals het verhaal van dat Joodse echtpaar uit de grensstreek, dat op een dag uit huis werd gehaald en naar een nabijgelegen gevangenis werd overgebracht. Een stille deportatie, destijds door bijna niemand opgemerkt en door een oplettend onderzoeker uit hun woonplaats vele decennia later uit de vergetelheid gehaald. Hun namen zijn inmiddels toegevoegd aan onze database en staan in De 102.000 Namen.
Of het verhaal van die jongeman, die toch niet zo eenzaam was als zijn verre familie altijd dacht. Dat hij in ondertrouw was, bleek een troost. Maar dat hij op transport ging zonder zijn verloofde nog gezien te hebben, helemaal alleen, dat blijft een gruwelijk gegeven, ook nu nog.
José Martin
Onderzoeker Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Heeft u vragen over een vervolgingsslachteroffer? Kijk dan hier voor meer informatie.
