Gemeenschap

Bij aankomst in Nederland kregen de Molukkers te horen dat ze uit het leger waren ontslagen. Voor hen zat er niets anders op dan te wachten op terugkeer. Vooral in het begin werd nog vastgehouden aan de militaire tradities: het rondlopen in uniform, het dagelijks appèl en het handhaven van de hiërarchie in rangen. Frustratie en verveling sloegen echter al snel toe, ook al omdat de mannen geen betaald werk mochten verrichten. Zij zaten overdag thuis, hielpen bij de opvoeding van het gezin of hingen in de kantine. Cursussen georganiseerd door het CAZ (Commissariaat Ambonezenzorg) en het illegaal werken bij boeren in de omgeving zorgde voor wat afleiding en extra inkomsten.

Pas na de invoering van de zelfzorg in 1956 kregen steeds meer mannen een vaste baan. Ze waren dan vaak de hele dag of nacht van huis.

De vrouwen waren gewend de mannen te volgen en zich aan te passen aan elke nieuwe situatie. Zij wisten al snel hun draai te vinden. Het huishouden, het wassen en het opvoeden van de kinderen waren bezigheden die zorgden voor een gevulde dag. In hun vrije tijd kregen de vrouwen de kans cursussen te volgen. Met de invoering van de zelfzorg werd ook het zelf koken een dagelijks ritueel.

Voor de kinderen was woonoord Schattenberg een ideale en veilige omgeving. Het dagelijkse leven bestond voor hen uit naar school gaan en spelen. De lagere school bevond zich in het woonoord. Voor hoger onderwijs waren de kinderen aangewezen op scholen in Beilen en Assen. Een bus van Harmani zorgde voor het vervoer. Het woonoord telde tal van speelplaatsen en natuurlijk bood de directe omgeving volop mogelijkheden tot kindervertier. De spelletjes die werden gedaan waren een voortzetting van die uit het land van herkomst.

Binnen het gezin was de opvoeding streng en was er een duidelijk rolpatroon aanwezig. In de praktijk hield dat in het begin in dat de zonen en de vaders het warm water en het eten ophaalden en de meisjes assisteerden bij het huishouden. In de eerste jaren wisten de vaders vaak geen raad met hun nieuwe rol. Het afreageren van de frustraties leidde vaak tot ruzies.