Tijdelijke tentoonstelling ‘Alles komt goed in de ochtend’

dinsdag, 31 oktober 2023

Op woensdag 8 november opende in Herinneringscentrum Kamp Westerbork de tentoonstelling Alles komt goed in de ochtend. Hierin stelt de Britse kunstenaar Michael Safaric Branthwaite als gastconservator de vraag hoe we vandaag de dag met plekken als kamp Westerbork omgaan en welke rol kunst hierin kan spelen. Alles komt goed in de ochtend is de afsluitende tentoonstelling van het themajaar De Herinnering aan kamp Westerbork.

Safaric Branthwaite gebruikt in zijn tentoonstelling moderne kunstinstallaties. Zo wordt een 3D-print van een barak tentoongesteld, waarbij de onvolkomenheden van de print de grenzen tonen van moderne digitale technieken bij het recreëren van het verleden. Voor het werk Cattle Car: 3 minutes  maakt hij gebruik van de techniek van ‘uitrekken’, waarmee op beeld vastgelegde belangrijke historische gebeurtenissen beter begrepen en in de tijd geplaatst kunnen worden. Voor de tentoonstelling koos hij een wereldberoemde scène uit de Westerborkfilm, waarbij het sluiten van een wagondeur te zien is. Met een koffiemachine met ‘gratis koffie’ in het decor, stelt de kunstenaar de bezoeker voor de vraag of het bezoeken van traumatische historische plaatsen zoals Westerbork een ingrijpende morele en ethische ervaring is of simpelweg het staren naar de ellende van anderen.

Neonlicht
Het werk Alles komt goed in de ochtend, waaraan de tentoonstelling zijn naam ontleent, maakt gebruik van neonlicht. Dit stond ooit voor vooruitgang, maar wordt nu vaak geassocieerd met verval. Onder de neonlichtborden bevinden zich verschillende voorwerpen. Deze zijn steeds gekoppeld aaneen groep gevangenen of bewoners die tussen 1939 en1971 in Westerbork verbleven. De voorwerpen geven daarmee een fysieke en menselijke uitingsvorm aan het licht. Met dit werk stelt Safaric Branthwaite de vraag of alles morgenochtend echt ‘goed’ zal zijn en welke rol toekomstige generaties kunnen spelen bij het behouden van herinneringen aan het verleden. 

Actuele betekenis
Safaric Branthwaite: “Met het verdwijnen van de laatste ooggetuigen ligt trivialisering van de Holocaust op de loer, ook op plekken waar het zich heeft afgespeeld. Mijn schrikbeeld is dat het in de toekomst alleen nog maar draait om bezoekcijfers en het bevredigen van een bepaalde sensatiezucht van het publiek. Dat Westerbork een London Dungeon wordt, een familieattractie, een leuk dagje uit. Met mijn gastconservatorschap wil ik benadrukken dat het belangrijk is vragen te blijven stellen en kritisch te kijken naar hoe we het verleden portretteren. Dat plekken als kamp Westerbork niet alleen gaan over toen, maar juist ook een actuele betekenis hebben.”

Themajaar
Alles komt goed in de ochtend is t/m 7 januari 2024 te zien en is onderdeel van de tentoonstelling en het themajaar De Herinnering aan kamp Westerbork. De expositie gaat over de vele betekenissen die in de afgelopen 78 jaar aan de historische plek zijn gegeven en belicht deze vanuit verschillende perspectieven met hulp van gastconservatoren. Alles komt goed in de ochtend is de afsluitende tentoonstelling van dit themajaar.